Γ. Χρυσοχός: Συνεχής ζήτηση ακινήτων από διεθνείς επενδυτές, σταθερή και από Κύπριους αγοραστές

Κυπριακή oικονομία

Πώς βλέπετε να διαμορφώνεται το οικονομικό περιβάλλον το 2024, υπό το πρίσμα των πληθωριστικών πιέσεων, των υψηλών επιτοκίων και των απρόβλεπτα συνεχώς μεταβαλλόμενων γεωπολιτικών εξελίξεων;

Σύμφωνα με τα στοιχεία της κεντρικής τράπεζας ο πληθωρισμός έχει περιοριστεί, αναμένουμε ότι το κόστος των πρώτων υλών θα σταθεροποιηθεί για το 2024. Όσο αφορά τα επιτόκια ήδη βλέπουμε το 12M Euribor να σημειώνει πτώση 0.5% που δείχνει ότι η ευρωπαϊκή οικονομία προβλέπει ότι μέχρι το τέλος του χρόνου θα υπάρξει μια μείωση στα επιτόκια κατ’ελάχιστο 0.5 %.Οι προβλέψεις αναλυτών μιλούν για μέχρι και 2% πτώση αν ο πληθωρισμός διατηρηθεί κάτω από το 2%. Όσον αφορά τις γεωπολιτικές εξελίξεις, εξαιτίας του συνεχιζόμενου πόλεμου στην Ουκρανία οι κυρώσεις κατά Ρώσσων συνεχίζονται με το γνωστό αντίκτυπο στην οικονομία μας. Από την άλλη ο πόλεμος στη Γάζα έχει επηρεάσει τον τουρισμό από το Ισραήλ και έχει παύσει προσωρινά την ροή των επενδύσεων που έρχεται από το Ισραήλ. Είμαστε αισιόδοξοι ότι η ανθεκτικότητα της Κυπριακής οικονομίας για άλλη μια φορά θα είναι αποτελεσματική και θα συνεχίσουμε με σταθερούς ρυθμούς ανάπτυξης. Η καλύτερη ένδειξη για το ότι η χώρα μας βρίσκεται σε τροχεία ανάπτυξης είναι η πλήρης απασχόληση όλων των εργαζομένων. Αυτή η ανάπτυξη αναγνωρίζεται και επιβραβεύεται από τις τελευταίες αναβαθμίσεις των οίκων αξιολόγησης.

Ποιες εκτιμάτε πως είναι οι μεγαλύτερες και πιο δύσκολες προκλήσεις τις οποίες θα κληθεί να αντιμετωπίσει η κυπριακή οικονομία;

Η πιο δύσκολη πρόκληση που έχει να αντιμετωπίσει η κυπριακή οικονομία το 2024 είναι η έλλειψη ανθρωπίνου δυναμικού, κυρίως σε νευραλγικούς τομείς όπως είναι ο τουρισμός, οι κατασκευές, το λιανικό εμπόριο και η εστίαση. Επίσης η Κυπριακή οικονομία πρέπει να σταθεί αντάξιά της φήμης της ως safe haven εταιρειών και επενδυτών εμμέσων των αυξανόμενων γεωπολιτικών αναταράξεων και να αποφύγει περιπτώσεις που μπορεί να προκαλέσουν δυσφήμιση.

Ο τομέας δραστηριοποίησης του οργανισμού σας-Ο τομέας σας το 2024

Ποια εκτιμάτε θα είναι η πορεία του τομέα που δραστηριοποιήστε το 2024;

Για το 2024, προβλέπεται ότι ο κατασκευαστικός τομέας θα συνεχίσει την ανοδική του πορεία λόγω της συνεχιζόμενης ζήτησης ακινήτων από διεθνείς επενδυτές, καθώς και λόγω της υλοποίησης προγραμματισμένων έργων τόσο από το δημόσιο όσο και από τον ιδιωτικό τομέα. Συνεχιζόμενη σταθερή ζήτηση βλέπουμε και από Κύπριους αγοραστές ακινήτων καθώς παρόλα τα ψηλότερα επιτόκια οι τράπεζες συνεχίζουν δυναμικά την επιχορήγηση δανείων. Επιπρόσθετα από την υλοποίηση πολλών δημόσιων έργων, το κράτος ανακοίνωσε ψηλό προϋπολογισμό για νέα έργα το 2024.

Ποιες είναι οι μεγαλύτερες τάσεις/αλλαγές του τομέα που αναμένετε το 2024;

Οι αυξανόμενος όγκος εργασίας στον κατασκευαστικό τομέα αναμφίβολα θα φέρει και μεγαλύτερες επενδύσεις και αλλαγές στον κλάδο. Αυτές οι επενδύσεις / αλλαγές έχουν διάφορες μορφές:
1.Θα υπάρχει τεχνολογική μετάβαση για αύξηση της παραγωγικότητας καθώς πλέον οι σημαντικές μεθοδολογίες κατασκευής και μηχανήματα δεν είναι αρκετές για τις σημερινές ανάγκες. Αναμένουμε αυτοματοποίηση στο project management και στην εξυπηρέτηση πελατών αλλά και επικοινωνία μεταξύ όλων των κατασκευαστικών φορέων με προγράμματα όπως για παράδειγμα το ΒΙΜ (Building Information Modeling),
2.Ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων και κατασκευών καθώς στην τελευταία συνάντηση της COP28 έγιναν αυστηρότερα τα κριτήρια, οι δεσμεύσεις και οι απαιτήσεις των τραπεζών και των κρατών για την ενεργειακή απόδοση των κτίρια και των υποδομών.
3.Οι αλλαγές στο ΦΠΑ καθώς και η αύξηση των τιμών των ακινήτων που παρατηρείται την τελευταία περίοδο, τα νέα σπίτια και διαμερίσματα θα είναι μικρότερα για να είναι πιο προσιτά στους αγοραστές.

Ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα που σήμερα ταλανίζουν τον τομέα σας και η επίλυση των οποίων κρίνεται από εσάς ως προτεραιότητα ενόψει της νέας χρονιάς;

Το πιο σημαντικό πρόβλημα του τομέα κατασκευών και ανάπτυξης γης είναι η έλλειψη εργατικού δυναμικού. Απαιτείται άμεσα η απλούστευση της διαδικασίας πρόσληψης εργαζομένων από τρίτες χώρες, τόσο στο επίπεδο τεχνικού όσο και επιστημονικού προσωπικού, όπως τοπογράφοι και πολιτικοί μηχανικοί. Η ενίσχυση του επιστημονικού προσωπικού, πέρα από τη βελτίωση της διαχείρισης των έργων, θα φέρει εμπειρία και τεχνογνωσία. Αυτή η στρατηγική θα ενδυναμώσει τις Κυπριακές εταιρείες, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να αναλαμβάνουν πιο περίπλοκα έργα και να μειώσουν την εξάρτηση από ξένες εταιρείες.

Παρατηρείται τεράστια καθυστέρηση στην έκδοση πολεοδομικών αδειών και αδειών οικοδομής η οποία σε συνδυασμό με την αδυναμία παραγωγής νέων ακινήτων λόγω έλλειψης ανθρωπίνου δυναμικού συμβάλλουν σημαντικά στην αστική κρίση. Χρειάζεται η ψηφιοποίηση των γραφειοκρατικών διαδικασιών, όπως στο Κτηματολόγιο και την Πολεοδομία, οι οποίες σήμερα έχουν σημαντικό όγκο μη διεκπεραιωμένων υποθέσεων, εμποδίζοντας έτσι την ανάπτυξη και την υλοποίηση σχεδίων. Επίσης παρατηρείται τεράστια καθυστέρηση στην επίλυση διαφορών μεταξύ ιδιοκτητών και εργολάβων λόγω του ότι τα δικαστήρια χρειάζονται έως και 15 χρονιά για την απόδοση δικαιοσύνης. Αυτή η αβεβαιότητα προκαλεί τεράστιες πιέσεις βιωσιμότητας στους εργολάβους,

Αν είχατε τη δυνατότητα να ζητήσετε τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων ή διαμόρφωση πολιτικών για στήριξη/ενίσχυση του τομέα σας από την Κυβέρνηση, ποια θα ήταν αυτά;

Όπως έχουμε αναφέρει πολλές φορές το σημαντικότερο πρόβλημα του κλάδου είναι το εργατικό δυναμικό. Μια πρόταση που θα μπορούσε να υλοποιήσει η κυβέρνηση είναι κατά την διάρκεια εξέτασης των αιτητών ασύλου να δικαιούνται να εργάζονται στον κατασκευαστικό κλάδο. Επιπρόσθετα, το κράτος πρέπει να υιοθετήσει άμεσα τις εισηγήσεις του ΕΤΕΚ για έκδοση πολεοδομικών αδειών από ορκωτούς αρχιτέκτονες μέχρι διώροφες κατασκευές. Αυτό θα μειώσει κατά 60% τις υποθέσεις που εξετάζει η πολεοδομία αρά θα μειωθεί δραματικά και ο χρόνος έκδοσης των υπολοίπων αδειών. Στην ταχεία έκδοση αδειών θα συνεισφέρει επίσης η σωστή στελέχωση και διαδικασίες ενόψει της μεταρρύθμισης της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Ο οργανισμός σας

Ποια είναι τα πλάνα/στρατηγική του οργανισμού σας για το 2024; Να αναμένουμε νέα προϊόντα/υπηρεσίες/αναπτύξεις και περαιτέρω εδραίωσή σας στην αγορά; Θα είναι χρονιά ανάπτυξης/επέκτασης ή διατήρησης της υφιστάμενης θέσης σας στην αγορά; Μπορείτε να μας αποκαλύψετε συγκεκριμένα κάποια από τα σχέδια σας;

Η στρατηγική του οργανισμού μας για το 2024 εστιάζουν στην ανάπτυξη και επέκταση.Ο ομιλος μας θα συνεχίσει την αναπτυξιακή του πορεία καθώς έχουμε κλειδώσει σημαντικά και μεγάλα έργα. Θα συνεχίσουμε να είμαστε πρωτοπόροι στην διεκπεραίωση έργων υποδομών με πρότυπο την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα. Θα συνεχίσουμε να εξυπηρετούμε τις οικιστικές ανάγκες σε ντόπιους και ξένους αγοραστές στην Λευκωσία, στη Λεμεσό και στην Λάρνακα με πληθώρα και ευρύ φάσμα επιλογών κατοικιών και διαμερισμάτων. Η εταιρεία μας επίσης επενδύει στην ανάπτυξη γραφειακών και άλλων εμπορικών κτιρίων για να εξυπηρετήσει την αύξηση και ανάπτυξη εταιρειών στην Κύπρο. Επιπρόσθετος στόχος για το 2024 είναι η ολοκλήρωση του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού και η είσοδος μας στην αγορά ηλεκτρισμού, η δυναμικότερη παρουσία μας στην Ελλάδα, η βελτίωση της αποδοτικότητας και την μείωση του χρόνου κατασκευής. Στο πλαίσιο αυτό, σχεδιάζουμε επίσης πρωτοβουλίες για την ενίσχυση του εργατικού δυναμικού μέσω εκπαίδευσης και ανάπτυξης δεξιοτήτων, την αναβάθμιση του προσωπικού μας που αποτελεί την ραχοκοκαλιά του οργανισμού, ενώ ταυτόχρονα ενισχύουμε τις σχέσεις με τους υφιστάμενους πελάτες μας.